Świętokrzyska Kancelaria Zamówień Publicznych

Zamówienia publiczne to procesy zakupowe realizowane przez podmioty publiczne, takie jak administracja rządowa czy jednostki samorządu terytorialnego, które na rynku nabywają towary i usługi. Te podmioty określa się mianem Zamawiających. System zamówień publicznych definiuje szczegółowe procedury, według których Zamawiający przeprowadzają swoje zakupy. Stanowią one istotny element udziału sektora publicznego w gospodarce. Według danych Komisji Europejskiej, wydatki na zamówienia publiczne wynoszą nawet 14% PKB Unii Europejskiej, co przekłada się na kwotę około 22,3 bilionów euro rocznie. W Polsce zamówienia publiczne mają około 9% udziału w PKB, co oznacza, że publiczni zamawiający wydają rocznie około 275 miliardów złotych na towary i usługi w ramach systemu zamówień publicznych.

Zamówienia publiczne są regulowane przez szereg formalnych przepisów, które zobowiązują zarówno Zamawiających, jak i wykonawców do przestrzegania określonych procedur i spełniania wyznaczonych wymogów. Od 1 stycznia 2021 roku podstawowym aktem prawnym regulującym zamówienia publiczne w Polsce jest Ustawa z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (PZP).Przepisy PZP określają zasady i tryb udzielania zamówień publicznych, środki ochrony prawnej, zasady kontroli procesu zamówień, oraz regulacje dotyczące umów zawieranych w wyniku przeprowadzonych postępowań. Kluczowe zmiany wprowadzone przez nową ustawę obejmują:1. System środków ochrony prawnej:
   – Możliwość skarżenia każdej czynności lub zaniechania Zamawiającego w postępowaniach poniżej progów unijnych.
   – Możliwość zaskarżenia wyroków Sądu Okręgowego w drodze skargi kasacyjnej.
   – Obniżenie opłat sądowych od skargi na wyrok Krajowej Izby Odwoławczej.2. Tryby udzielania zamówień podprogowych:
   – Wprowadzenie odrębnych zasad dotyczących trybów udzielania zamówień i zawartości ogłoszeń.3. Umowy w sprawie zamówień publicznych:
   – Określenie obowiązkowego zakresu postanowień umownych.
   – Zasada współdziałania stron.
   – Katalog klauzul abuzywnych, czyli niedozwolonych z mocy prawa.4. Proces postępowania o udzielenie zamówienia:
   – Definicje pojęć, przesłanki wykluczenia i odrzucenia oferty.
   – Pełna elektronizacja procesu zamówienia.
   – Zasady unieważnienia postępowania, warunki udziału, oraz terminy na zadawanie pytań do specyfikacji warunków zamówienia (SWZ).5. Realizacja zamówienia:
   – Raporty z realizacji zamówienia.
   – Regulacje dotyczące sposobu rozwiązywania sporów wynikających z umowy zawartej w wyniku przeprowadzonego postępowania. Przepisy ustawy PZP dotyczą zamówień i konkursów, których wartość wynosi co najmniej 130 000 zł netto. Inne akty prawne regulujące zamówienia publiczne:- Ustawa o finansach publicznych – dotycząca gospodarowania środkami publicznymi.
– Kodeks cywilny – odnoszący się do zawierania umów.
– Kodeks postępowania administracyjnego – regulujący postępowania administracyjne.
– Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – dotycząca przeciwdziałania nieuczciwej konkurencji.

Podmiotem prowadzącym postępowanie w celu zawarcia umowy o zamówienie publiczne jest Zamawiający. Zamawiający to podmiot publiczny, taki jak administracja rządowa czy jednostki samorządu terytorialnego, który nabywa towary i usługi na rynku. Przepisy dotyczące zamówień publicznych muszą stosować Zamawiający publiczni, do których należą organy władzy publicznej, samorządy, sądy, zakłady opieki zdrowotnej, uczelnie oraz administracja publiczna. Zamawiający sektorowi to podmioty działające w obszarach o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, na przykład w sprzedaży i produkcji energii, transporcie kolejowym czy gospodarce wodnej. Zamawiający subsydiowani to podmioty, które nie należą do wyżej wymienionych grup, ale muszą stosować przepisy dotyczące zamówień publicznych ze względu na spełnienie określonych warunków.

Warunki dla Zamawiającego subsydiowanego obejmują sytuacje, w których ponad 50% wartości zamówienia jest finansowane ze środków publicznych, wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne, tj. 25 680 260 zł netto dla robót budowlanych oraz 913 630 zł netto dla usług związanych z robotami budowlanymi. Przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, takie jak inżynieria lądowa i wodna, budowa szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych, budynków szkolnych, szkół wyższych lub budynków administracyjnych, lub usługi związane z tymi robotami.

Wykonawcy to osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, takie jak spółki jawne, które oferują na rynku wykonanie robót budowlanych, dostawę produktów lub świadczenie usług. Wykonawcami są także podmioty ubiegające się o udzielenie zamówienia, składające oferty lub zawierające umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Prawo zamówień publicznych obowiązuje w czterech głównych kategoriach zamówień. Pierwszą kategorią są zamówienia klasyczne, które są udzielane przez Zamawiającego publicznego, na przykład jednostkę sektora finansów publicznych, i stosowane, gdy wartość zamówienia wynosi co najmniej 130 000 zł netto. Drugą kategorią są zamówienia sektorowe, które są udzielane przez Zamawiającego sektorowego działającego w specyficznych dziedzinach, takich jak gospodarka wodna, energetyka czy usługi transportowe. Progi wartości zamówienia w tym przypadku to 2 054 235 zł netto dla dostaw, usług i konkursów oraz 25 680 260 zł netto dla robót budowlanych.

Trzecią kategorią są zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, które są udzielane przez Zamawiającego publicznego lub Zamawiającego sektorowego i dotyczą dostaw sprzętu wojskowego lub robót budowlanych przeznaczonych do celów wojskowych. Obowiązują tutaj te same progi wartości zamówienia, co dla zamówień sektorowych. Czwartą kategorią są zamówienia klasyczne z Zamawiającym subsydiowanym, które dotyczą podmiotów teoretycznie nienależących ani do Zamawiających publicznych, ani sektorowych, ale muszą stosować ustawę, gdyż zamówienia są finansowane ze środków publicznych.

Warunki stosowania ustawy w przypadku zamówień klasycznych z Zamawiającym subsydiowanym obejmują sytuacje, w których ponad 50% wartości zamówienia jest finansowane ze środków publicznych oraz gdy wartość zamówienia przekracza progi unijne, tj. 25 680 260 zł netto dla robót budowlanych i 913 630 zł netto dla usług związanych z robotami budowlanymi. Przedmiotem zamówienia są roboty budowlane lub usługi związane z tymi robotami, takie jak inżynieria lądowa i wodna, budowa szpitali, obiektów sportowych, budynków szkolnych, uczelni wyższych lub budynków administracyjnych.

Zamówienie publiczne występuje, gdy określone progi wartości są spełnione, a zamówienie jest finansowane ze środków publicznych. Dotyczy to różnych dziedzin działalności i typów zamówień, zarówno klasycznych, sektorowych, jak i tych związanych z obronnością oraz przypadków Zamawiających subsydiowanych.

• Usług arbitrażowych lub pojednawczych
• Określonych usług prawnych
• Usług badawczych i rozwojowych (pod pewnymi warunkami)
• Nabywania własności lub innych praw do istniejących budynków lub nieruchomości
• Usług finansowych związanych z obrotem papierami wartościowymi
• Zawierania umów pożyczek i kredytów
• Usług w dziedzinie obrony cywilnej
• Nabywania uprawnień do emisji gazów cieplarnianych i innych substancji do powietrza
• Produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi

• Narodowy Bank Polski (NBP) w zakresie zakupów związanych z wykonywaniem zadań dotyczących realizacji polityki pieniężnej.
• Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) w zakresie zakupów związanych z realizacją zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych BGK, a także realizacją programów rządowych w części dotyczącej prowadzenia rachunków bankowych.

Zamówienia publiczne mogą być udzielane w różnych trybach, określanych przez przepisy, zależnie od wartości zamówienia. Zamawiający musi spełniać określone przesłanki, aby zastosować dany tryb. Zamówienia powyżej progów unijnych mogą być udzielane w następujących trybach:

• Przetarg nieograniczony, w którym oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy.
• Przetarg ograniczony, gdzie wnioski składają wszyscy zainteresowani, ale oferty tylko zaproszeni wykonawcy.
• Negocjacje z ogłoszeniem, w ramach których wnioski składają wszyscy zainteresowani, a negocjacje prowadzi się z wybranymi wykonawcami.
• Dialog konkurencyjny, podczas którego Zamawiający prowadzi dialog z wybranymi wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania ofert.
• Partnerstwo innowacyjne, które obejmuje negocjacje prowadzące do opracowania innowacyjnego produktu, usługi lub robót budowlanych.
• Negocjacje bez ogłoszenia, gdzie Zamawiający negocjuje warunki umowy z wybranymi wykonawcami.
• Zamówienie z wolnej ręki, które polega na negocjacjach prowadzonych z jednym wykonawcą.

Zamówienia poniżej progów unijnych mogą być realizowane w trybie podstawowym, który może być bez negocjacji, z negocjacjami lub po negocjacjach, zależnie od precyzji potrzeb Zamawiającego. Dodatkowo, poniżej progów unijnych mogą być stosowane tryby takie jak partnerstwo innowacyjne, negocjacje bez ogłoszenia oraz zamówienie z wolnej ręki, analogicznie jak w zamówieniach powyżej progów unijnych.

Tryb podstawowy ma trzy warianty:

• Pierwszy wariant jest bez negocjacji, gdy warunki są jasno określone.
• Drugi wariant obejmuje negocjacje dotyczące elementów ocenianych w ofertach.
• Trzeci wariant polega na negocjacjach w celu ulepszenia ofert, z późniejszym sporządzeniem Specyfikacji Warunków Zamówienia (SWZ).